مقایسه بیت کوین با حباب گل لاله اشتباه است

جنون گل لاله (تولیپ مانیا) داستان حبابی مالی در قرن هفدهم است که سرمایه‌گذاران هلندی با خرید دیوانه‌وار پیاز گل لاله باعث شدند تا قیمت آن به رقمی شش برابر بیشتر از متوسط درآمد سالانه در آن زمان برسد و به یکی از اقلام گران‌قیمت‌ دنیا تبدیل شود.

قدمت شبکه بیت کوین به سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) برمی‌گردد؛ اما همچنان بسیاری آن را با حباب گل لاله مقایسه می‌کنند. برای مثال، گابریل مخلوف (Gabriel Makhlouf)، اقتصاددان بریتانیایی و عضو شورای بانک مرکزی اروپا، فوریه ۲۰۲۰ (بهمن ۱۳۹۸) با مقایسه بیت کوین با حباب گل لاله گفت:

سیصد سال پیش، مردم پول زیادی برای خرید پیاز گل لاله هزینه کردند؛ چرا‌که فکر می‌کردند سرمایه‌گذاری روی این کالا می‌تواند سودآور باشد.

مقایسه بیت کوین با حباب گل لاله هلندی درمجموع مقایسه‌ای نادرست است؛ چرا‌که پس از پایان هر سقوط قیمتی بیت کوین، دوباره ارزش این رمزارز به‌صورت چشمگیری افزایش پیدا می‌کند. فناوری سریع‌تر از طبیعت تکامل می‌یابد و شبکه‌های غیرمتمرکز نیز در‌مقایسه‌با یک دسته‌گل ابزار مالی قوی‌تری محسوب می‌شوند؛ بنابراین، مقایسه فناوری بیت کوین با گل لاله‌ کاری بیهوده‌ است.

جنون گل لاله

گل لاله‌ اولین‌بار اواخر قرن پانزدهم از ترکیه وارد اروپای‌غربی شد و به‌دلیل کمیاب‌بودن مدنظر بسیاری از افراد قرار گرفت. قیمت پیاز لاله‌های رنگی به‌سرعت افزایش پیدا کرد و داشتن آن برای ثروتمندان هلندی امتیاز محسوب می‌شد. بعد از مدتی، قیمت متوسط هر پیاز گل لاله به‌حدی افزایش پیدا کرد که از درآمد سالانه یک کارگر هم بیشتر شد؛ اما این روند در طول یک هفته تغییر کرد و قیمت هر پیاز گل لاله به‌شدت سقوط کرد و بسیاری از احتکارکنندگان آن ثروتشان را از دست دادند.

‌داستان‌‌ مربوط به جنون گل لاله در سال ۱۸۴۱ (۱۲۲۰) در یکی از کتاب‌های چارلز مک‌کی منتشر شد و باعث محبوبیت آن شد. مک‌کی در قسمتی از این کتاب نوشته بود:

طعمه‌ای طلایی و وسوسه‌انگیز در میان مردم قرار گرفت و آن‌ها یکی پس از دیگری مانند مگس‌هایی که اطراف ظرف عسل می‌چرخند، به‌سوی گل‌های لاله هجوم بردند. اشراف، شهروندهای عادی، کشاورزها، مکانیک‌ها، دریانوردها، پادوها، مستخدم‌ها و… در این حباب فرورفتند.

پس از اوج‌گرفتن قیمت گل لاله، سرانجام در سال ۱۶۳۷ (۱۰۱۵) حباب گل لاله ترکید و قیمت این گل به‌سرعت به قیمت قبل از حباب سقوط کرد. به‌گفته مک‌کی، این اتفاق در آن زمان باعث نابودی اقتصاد هلند شد.

با اینکه کتاب مک‌کی محبوبیت زیادی پیدا و فروش چشمگیری تجربه کرد، شک‌و‌شبهه‌هایی در واقعی بودن یا نبودن روایت مک‌کی از این اتفاق در میان مورخان وجود دارد. آن‌ها معتقدند جنون گل لاله بیش از آنکه واقعیت داشته باشد، افسانه بوده است:

داستان مک‌کی، تنها از آن نظر که حماقت جامعه‌ای را بیان می‌کند، داستانی عالی به‌شمار می‌رود؛ اما باور این موضوع که جنون برای یک نوع گل زمانی اقتصاد هلند را نابود کرده باشد، درست نیست.

بسیاری از مخالفان بیت کوین از داستان جنون گل لاله برای توجیه مخالفت‌های خود با این رمزارز استفاده می‌کنند.

حباب دات‌کام

علاوه‌بر حباب گل لاله، گاهی اوقات در فناوری‌ بلاک چین بازارهای صعودی را با حباب دات‌کام نیز مقایسه می‌کنند. ماجرای حباب دات‌کام به رشد شگفت‌انگیز کسب‌وکارهای آنلاین و فراگیری اینترنت در اواخر قرن بیستم مربوط می‌شود. در آن زمان بسیاری از کسب‌وکارها، با اضافه‌کردن حرف e به ابتدای نام شرکت خود و دات‌کام به انتهای آن، کسب‌و‌کار خود را الکترونیکی و اینترنتی معرفی می‌کردند و افراد بسیاری نیز با دیدن این آدرس الکترونیکی روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کردند.

این روند در سال ۲۰۰۰ (۱۳۸۷)‌ متوقف شد و حباب شرکت‌های اینترنتی ترکید و بخش مهمی از سرمایه‌ مردم از بین رفت. با اینکه مقایسه بیت کوین با حباب دات‌کام نیز مقایسه درستی نیست، همچنان از مقایسه آن با حباب گل لاله منطقی‌تر به‌نظر می‌رسد.

فناوری پول الکترونیکی (اینترنت پول)، چه در قالب رمزارز یا توکن‌‌های غیرقابل‌تعویض (NFT) باشد چه در قالب امورمالی غیرمتمرکز (DeFi)، هنوز تا رسیدن به مرحله حباب‌بودن فاصله زیادی دارد. اگر قرار به مقایسه باشد، این فناوری اکنون در اواسط دهه ۱۹۹۰ و دوران دات‌کام خود به‌سر می‌برد.

سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲)، جهان ماهیت بیت کوین را به‌رسمیت شناخت و سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶)، حضور رمزارزها را پذیرفت. اکثر پروژه‌های معرفی‌شده در سال ۲۰۱۷ (۱۳۹۶) بدون اینکه هدف خاصی داشته باشند، تنها برای جمع‌آوری پول ایجاد شده بودند. آن دوره را می‌توان پیش‌نمایشی برای آینده فناوری ارزهای دیجیتال دانست.

تفاوت رمزارزها با جنون گل لاله

اولین بازار صعودی رمزارزها بعد از جنون عرضه اولیه کوین (ICO) بین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ (۱۳۹۹ و ۱۴۰۰)، هنوز آن بازار صعودی مورد‌انتظار جامعه ارزهای دیجیتال نیست. باوجوداین، شاید بررسی بازار صعودی بین سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ (۱۳۹۶ و ۱۳۹۷) درک بهتری از تأثیر فناوری بلاک چین در آینده ارائه کند. گل لاله اغلب به‌عنوان استعاره‌ای برای حباب‌های مالی سوداگرانه و بدون ارزش اقتصادی استفاده می‌شود؛ اما فناوری رمزارزها با اقتصاد و امور‌مالی کاملا مرتبط است.

روند بازار ارزهای دیجیتال به‌احتمال زیاد دوباره در چند سال آینده صعودی خواهد شد و می‌توان انتظار داشت که مؤسسات پیشرو در آن زمان مؤسساتی فعال در زمینه امورمالی غیرمتمرکز (DeFi) و رمزارزها باشند. همین حالا هم بسیاری از کارمندان شرکت‌های بزرگ مانند فیسبوک، آمازون، اپل، نتفلیکس و گوگل با اطمینان از روند صعودی ارزهای دیجیتال در آینده، موقعیت‌های شغلی خود را رها می‌کنند تا به صنعت رمزارزها وارد شوند.

همه افرادی که در حوزه مالی فعالیت می‌کنند، باید دانش خود را در حوزه امورمالی غیرمتمرکز ارتقا دهند؛ وگرنه ممکن است در آینده شغلی خود حرفی برای گفتن نداشته باشند. برادران وینکل واس معتقدند در‌نهایت بیت کوین جهان را فرا‌خواهد گرفت و همه شرکت‌‌های بزرگ در آینده پروژه رمزارز مخصوص به خود را خواهند داشت. آن‌ها این فرایند را فرایند بیت‌کوین‌سازی حاد (Hyperbitcoinization) نام‌‌گذاری کرده‌اند. رواج تمرکززدایی امور‌مالی حاکی از آن است که نه‌تنها فناوری بلاک چین حباب نیست؛ بلکه آینده فناوری مالی یا فین‌تک است.

هنوز در ابتدای مسیر هستیم؛ زیرا در دوران اوج کسب‌وکارهای آنلاین (دات‌کام) نیز، فعالان حوزه فناوری شرکت‌های بزرگ را رها کردند تا ایده‌هایشان را به چالش بکشند. رابط‌های کاربری امروزی (UX/UI) حاصل آن دوران و ایده‌های این افراد است.

در‌حال‌حاضر، بسیاری از برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان برجسته بلاک چین محدودیت‌های فیزیکی یا تکنولوژیکی این فناوری را رعایت می‌کنند و تعداد کمی از آن‌ها در فکر تغییر رابط کاربری بلاک‌‌چین‌ها هستند. از‌آنجا‌که رابط کاربری فضای بلاک‌چین‌ها کاربرپسند نیست، مؤسسه‌های معمولی هنوز نمی‌توانند سیستم‌های قبلی‌شان را با این فناوری ادغام کنند. در همین زمینه، برنامه‌نویسان مستعد بسیاری در سیلیکون‌ولی و وال‌استریت برای بهبود رابط کاربری (UI/UX) بلاک‌چین‌ها و عرضه‌ این فناوری در جهان تلاش می‌کنند.

زمانی که کارشناسان فنی به این نتیجه برسند که فناوری بلاک چین فناوری مالی آینده است، مجموعه مهارت‌های منحصربه‌فردی ایجاد خواهد شد که مرزهای رابط‌های کاربری مرتبط با این فناوری را جابه‌جا خواهد کرد و استفاده از این فناوری در زندگی روزمره به امری بدیهی و آسان تبدیل خواهد شد.