در روزهای اخیر افزایش بهای بیت کوین به عنوان مشهورترین ارز دیجیتال، مجددا توجه‌ها را به سمت این پدیده نسبتا جدید در اقتصاد جهانی جلب کرد. پدیده‌ای که «مهدی نصرتی» اقتصاددان و مدرس دانشگاه آینده را متعلق به آن دانست و گفت: از دهه‌های گذشته آرزوی بسیاری از اقتصاددانان برجسته که به اقتصاد آزاد اعتقاد داشتند، این بود که بتوانند راهکاری برای رهایی حوزه پول از دولت‌ها پیدا کنند و به نظر می‌رسد این آرزوی دیرین امروز با کمک رشد تکنولوژی در حال محقق شدن است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: به اعتقاد این گروه از کارشناسان، تسلط انحصاری دولت‌ها بر حوزه پول، همواره مشکلات زیادی را فراهم می‌آورد و دولت‌ها با در اختیار داشتن امکان چاپ و انتشار اسکناس، دست به سوء‌استفاده از پول و ایجاد تورم زده‌اند. به همین دلیل رویای ایجاد پولی غیردولتی، خصوصی یا حتی غیرملی همواره در ذهن این افراد وجود داشته است.
وی ادامه داد: بیت کوین امروز مشهورترین ارز دیجیتالی است که توانسته در مراودات اقتصادی برای خود جایگاهی ایجاد کند. البته برخی مخالفان مطرح می‌کنند این ارزها پشتوانه‌ای ندارند. اما این ایرادها وارد نیست زیرا همین که موجودیتی از سوی مردم به عنوان پول، مورد قبول واقع شود و استفاده شود حکم و نقش پول را خواهد داشت. زمانی مردم برای نمک، پوست حیوانات و حتی سیگار این شان را قائل بودند و از آن‌ها به عنوان پول استفاده می‌کردند و اکنون ارزهای دیجیتال می‌توانند این نقش‌ها را ایفا کنند.
این کارشناس پولی و بانکی خاطر نشان کرد: یک واحد پولی باید حداقل ویژگی‌هایی مانند دوام، قابلیت انتقال و غیرقابل جعل بودن را دارا باشد و برخی از ارزهای دیجیتال توانسته‌اند این ویژگی‌ها را تامین کنند و به همین خاطر بعضا از پول‌های ملی که به صورت سنتی در بازارها موجود هستند هم معتبرتر شده‌اند. پول در اقتصاد چند نقش عمده دارد که از جمله آن‌ها وسیله‌ای برای مبادله، حفظ ارزش سرمایه و واحدی برای شمارش است. از این رو اگر ارزی نوسان زیادی داشته باشد، قدرت ایفای نقش سازنده خود را از دست می‌دهد و عمدتا ابزاری در اختیار سفته‌بازی خواهد شد. آفتی که برخی ارزهای دیجیتال به ویژه بیت‌کوین تا حدودی درگیر آن شده و این می‌تواند به عنوان یک نقطه ضعف برای آن به حساب آید.
نصرتی با اشاره به تشکیک‌هایی که درباره ارزش واقعی ارزهای دیجیتال وجود دارد، تاکید کرد: این که واقعا ارزش این ارزهای دیجیتال، معادل ارزشی است که امروز مبادله می‌شوند یا خیر، موضوعی است که کسی امروز آن را نمی‌داند. برای فهم این مسئله باید در انتظار آینده ماند. چرا که این احتمال وجود دارد، خریداران و دارندگان این ارزها کمی جو زده رفتار کنند و این مسئله در افزایش قابل توجه ارزش آن‌ها در این روزها موثر باشد. در شرایط کنونی به نظر می‌رسد تا حدی طرف تقاضا، دست‌کاری شده باشد و احتمال ریزش از قیمت‌های فعلی که بالاتر از ۳۰ هزار دلار برای بیت کوین است دور از ذهن نیست.
این استاد رشته اقتصاد، در ادامه به یکه‌تازی دلار در جهان اشاره کرد و ادامه داد: در اواخر جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۴ بنا به مجموعه عللی، قدرت‌های جهانی در کنفرانس «برتون وودز» پذیرفتند تا از دلار به عنوان ارز مشترک بین‌المللی استفاده کنند. بر این اساس ارزش سایر ارزهای جهانی در مقایسه با دلار مشخص می‌شد و ارزش دلار هم با برابری ۳۵ دلار معادل یک انس طلا قیمت‌گذاری شد. البته این سیستم کمتر از سی سال دوام آورد و در زمان نیکسون با پایان خط خود رسید و به طور یکجانبه از سوی آمریکا لغو شد.
وی افزود: انتظار می‌رفت پس از شکست این الگو، دلار جایگاه خود را از دست بدهد، اما این ارز همچنان توانسته است، سیطره خود را بر مبادلات جهانی حفظ کند که از مهمترین دلایل آن برتری قدرت اقتصادی آمریکا در جهان طی این سال‌ها و نبودن رقیب پولی جدی برای آن نام برده می‌شود. علاوه بر آن، توافق پنهان با عربستان برای خرید و فروش نفت فقط با ارز دلار هم از جمله دلایل موثر در این سیطره است. به همین دلیل حتی ظهور یورو به عنوان ارز مشترک اتحادیه اروپا هم نتوانست بر این اقتدار فائق آید.
نصرتی خاطرنشان کرد: با این وجود به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر دلار آمریکا به شدت تضعیف شده و در حال واگذار کردن میدان رقابت به ارزهای دیجیتال است. چرا که دیگر آمریکا قدرت بلامنازع اقتصادی در جهان نیست و چین را می‌توان بزرگترین اقتصاد دنیا در حال حاضر دانست.
این اقتصاددان به استقبال بسیاری از فعالان اقتصادی از این اتفاق اشاره کرد و توضیح داد: سوءاستفاده‌های دولت آمریکا از تسلط دلار بر مبادلات جهانی از طریق اعمال انواع و اقسام تحریم‌ها و محدودیت‌ها علیه دولت‌ها، بانک‌ها و شرکت‌های جهانی امری بود که در این دوران، فعالان اقتصادی را آزار می‌داد، به ویژه در دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ این رویه آنقدر شور شد که اعتراض بسیاری را برانگیخت. از سوی دیگر قدرت بی حد و حصر دولت آمریکا در چاپ پول تا جایی پیش رفته است که در سال‌های اخیر تعارف را هم کنار گذاشته‌اند و چاپ انبوه اسکناس را با عنوان «تسهیل کمّی» به طور رسمی انجام می‌دهند. البته آن‌ها می‌دانند با جایگاه جهانی که دلار دارد، می‌توانند تورم حاصل از چاپ اسکناس‌های جدید را به خارج از مرزهای خود انتقال دهند و به همین دلیل بدون ملاحظه سایر اقتصادهای جهان اقدامات خود را پی می‌گیرند.
وی ادامه داد: بنابراین بسیاری از کارشناسان اقتصادی با قدرت گرفتن اقتصاد چین از یک سو و رواج ارزهای دیجیتال از سوی دیگر این امیدواری را یافته‌اند که سرانجام انحصار دلار در جهان شکسته شود و شاهد رقابت میان ارزهای دولتی و خصوصی در صحنه بین‌الملل باشیم. امیدواری که در ماه‌های اخیر با طرح ارز دیجیتالی دولت چین که مراحل پایانی دوره آزمایشی خود را می‌گذراند، بسیار به تحقق نزدیک شده است.
نصرتی خاطرنشان کرد: هرچند ارز دیجیتال چین، همچنان یک ارز دولتی است، اما به دلیل فرصت‌هایی که ارزهای دیجیتالی فراهم می‌کنند، پیش‌بینی می‌شود بتواند ضربه مهلکی به دلار وارد سازد. شکست انحصار دلار می‌تواند در آینده زمینه را برای تقویت بیشتر ارزهای خصوصی و غیرملی نیز فراهم سازد. البته نباید فراموش کرد که همچنان بزرگترین نقطه ضعف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز که تا کنون راهکاری برای آن پیشنهاد نشده است، امکان استفاده از این ارزها در روندهای پولشویی و قاچاق است. واقعیت این است که در حال حاضر ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز با استقبال زیاد خلافکاران مواجه شده‌اند و طرفداران این ارزها اگر به دنبال رواج بیشتر استفاده از این ارزها هستند، باید تدابیری را برای این منظور بیاندیشیند.
آیا آینده متعلق به ارزهای مجازی است؟
